Malsésen

MALSÉŜEN (Malcesine)
Popolassión: 3.736 Altessa: 89 metri sóra el livèl del mar
Superfice: 69,29 chilometri quadri Comùni confinanti: Brensón, Ferara de Monte Baldo, Brentonico TN, Avio TN, Nago-Torbole TN
 
El teritorio de Malséšen, el parte da le aque del Lago de Garda par rampegarse fin a 2218 metri del Monte Baldo atravérso oliveti e costrusioni carateristiche, mentre el çentro storico l'è tra i più bei de la sponda lacustre veronese con el so carateristico stile medievàl. Un paesagio invidiabile se pól gustar con la funivia a cabine rotanti che partendo dal paese te porta fin a Tredes Pin a quota 1720 m su le greste del Baldo. Sul nome de Malcesine gh'è varie interpretasioni, gh'è ci dise che possa derivàr da Manes Scilices "sepolcro dei morti" come scrito ne l' 844 da Arcidiacono Pacifico nel so testamento o dal latino medievàl Mala Silex, mal sasso fasendo riferimento al primo nucleo abitativo 'ndóe gh'è l'atuàl castèl scaligero sóra a un preón malfato. Un documento del’ 807 de la Biblioteca Capitolàr de Verona che parla del trasporto dei ossi de San Zén da parte dei du santi eremiti Benigno e Caro, riporta in villam quae Malsesenum dicitur, quasi mala silex, che in latin vól dir «nel paese che si dice Malcesine, è come una cattiva pietra». "Malséšen" l'éra abitada in epoca preistorica e sucessivamente in epoca romana come pól testimoniàr le tombe e le monéde de brónso e rame catade durante dei scavi. Documenti d'epoca i ne dise che nel 590 Childerico con un grosso esercito de Franchi, in una spedission contro el re dei longobardi Autari, l'avéa distruto el castèl de Ennamase che secondo i esperti l'è l'atuàl castèl de Malcesine. Nel 774 dopo la disfata de l'ultimo re dei longobardi, Desiderio, el paese el passa sóto Carlo Magno che ne l' 806 l'assegna a so fiól Pipino la gestión del Regno d'Italia con Verona capital. Nel 1145 Papa Eugenio III° riconosse l'esistensa de la roca de Malcesine con cése e con tuti i so beni. In documenti del 1193 e 1197 a Malcesine ghe vien riconossù el dirito de usar propie misure e monéde. Nel 1207 Alberto de la Scala nei famosi Statuti Albertini l'avéa stabilido che tuti i castèi i dovea passàr sóto el contról de la çità, a parte sete, che l'a vóludo tegnarse par lu e come nel caso de Malcesine modificandolo. castél malsésenNel 1351 l'imperadór Carlo IV de Boemia l'avéa concesso a Mastino II de la Scala el Capitanado del lago con dirito de métar e cavar custodi e ufisiali. Questo l'è l'inissio de la federassión Gardesana e del Capitanado del Lago (Gardesana de l'Aqua), costituida da 10 comuni lacustri, che la riusirà a resistar fin al 1802. Nel 1387 i Visconti i entra in Malcesine e nel 1405 i Venessiani. Dal 1508 al 1516 la zona Baldo-Lago l'è passà sóto el dominio de l' imperadór Massimilian d'Austria, par dopo tornar ancora sóto Venesia. Dal 1796 i s'a alternado a Malséšen domini austriaçi e francesi par un pochi de ani, par finìr in mane austriache fin al 1866 prima de passàr sóto el Regno d'Italia. Da visitàr assolutamente l'è el Castèl, simbolo de Malsešén con drénto el magnifico Museo storico e ricordado ànca par un fato curioso, quél capitado nel 1786 a Gothe, arestado da de le guardie convinte che fusse 'na spia dopo avérlo visto ne le vicinanse in barca mentre el le disegnàa su n'album. no se pól desméntegàrse ànca del Palasso dei Capitani costruido sóra i resti romani e romanici a cavàl tra el XIII e 'l XIV secolo dai Scaligeri, passà a la faméja Mercanti e vendudo nel 1473 a Alessandro Miniscalchi. Crompà nel 1618 da Verona su invito de la Serenissima par farghe la dimora del Capitan del Lago. Nel 1902 come el castèl l' è stà dichiarado monumento nassionàl. Da ricordàr l'Antica Pieve e parochia de San Stefano 'ndóe jè conservadi i ossi dei santi eremiti Benigno e Caro e una pregevóle tela de Girolamo Dai Libri. La cèsa de la Madona de la Fontana, 'ndóe in mèso al paimento, sóto un prèa retangolar, gh'è una vasca a la profondità de du metri con un aqua miracolosa. Inoltre la çésa de la Dissiplina, la cèsa dei SS.Nicolò e Roco (del '600). Ne le frassioni de Malcesine gavemo l'antica cèsa de Santa Maria de Navene, l'Eremo de San Zén in monte, la céseta milenaria e quèla parochiàl del' 700 dedicada ai SS. Benigno e Caro a Casson. Da visitàr, in quest' ultima frassión, sul lóngo lago, l'antico molin a vento e l'Aril el fiume più curto del mondo con i so 175 m.