Roncà

RONCÀ
Popolassión: 3.807 Altessa: 78 metri sóra el livèl del mar
Superfice: 18,15 chilometri quadri Comùni confinanti: Montécia de Crosara, San Giovani Larión, Arsignan VI, Montorso Vesentin VI, Gambelara VI, Ciampo VI

Comùn de la Val d'Alpón al confìn con la provincia de Vicensa ai pié de un vècio vulcan, el Monte Calvarina. Secondo studi el teritorio l'éra abità fin dai tempi dei romani, tegnendo conto, che da la frassión Terossa ghe passava una via romana, in pratica, de fianco a l'antica Via Postumia. L'origine del teritorio parò l'è marin, come pól dimostrarne el giacimento fossilifero arènte al çentro abità de Roncà conossù in tuto el mondo, scoèrto a quanto par, da l'Abate Alberto Fortis (1741-1883) che nel 1778 l'à publicà a Venessia el "Trattato della Valle Vulcanico-Marina de Roncà nel territorio Veronese". Chi jè vegnudi a la luçe fossili dei moluschi del Eocene Medio de circa sinquanta milioni de ani fa, periodo che dal pónto de vista sientifico l'è conossù col nome de "Orisonte de Roncà". Par 'sto motivo l'è stà costruido el Museo dei Fossili a Terossa, con drénto 'na biblioteca de libri, documenti e studi de 'sto periodo, fossili de numuliti, corai, moluschi, lamelibranchi, cefalopodi, crostacei, testugini de mar e de un codril sensa desméntegàrse del scheletro del sirenio, mejo conossù come Prototherium Veronese. El nome Roncà el dovarìa derivàr da "roncare" che vól dir "remenàr la tera", in pratica rendarla libara da la vegetassion come la gramégna, in modo da poderla coltivàr. Questo ne ricorda che nel medioevo, Alberto de la Scala l'avéa riciamà i Cimbri specialisadi in laori de montagna par métar a fruto 'ste tere, butando zò i albari de le magnifiche foreste. Castaldo de 'sti coloni, insedià nel Comùn de Montécia de Crosara l'éra un çerto Giacòmo. De 'sto periodo l'è l'origine de le cése parochiàli de Roncà e de Terossa, ricostruide tempo dopo. La parochiàl de Roncà dedicà a Santa Maria Anunciada l'è stà costruida su disegno de Don Gottardi nel 1886 mentre le decorassioni de la fassàda e la scalinada in marmo bianco de Ciampo jè del 1929. Interessanti jè i altàri che ghe de fianco a la navada prinçipàl, come du del '700 e 'n altro con 'na statua de la Madona col Butìn del '400 opera de Gorello da Cornedo. In sagrestia gh'è 'na tela del 1721 con rapresentà Sant'Eurosia, Sant'Apolonia, San Carlo e Santa Lussia. Fin dal XVI secolo le cése de Santa Margarita e Brenton i éra unide a la parochiàl de Roncà mentre prima i éra par conto suo e solo nel XX secolo le s'à destacà da nóvo. La ceséta de Santa Margarita del '300 nata probabilmente quando jè rivè i Cimbri la presenta interessanti afreschi e decorassioni. Ne la frassión Terossa la cèsa parochiàl de Santa Maria Madalena in stile neoclassico l'è famosa parché un tempo l'éra una de le poche cése de la provincia veronese 'ndóe el paroco el vegnéa eleto dai capifaméja. Tra le vile da segnalàr "La Pastoria" del '600 conossuda ànca come Vila Vilardi. E par ci ghe piase el vin, se pól béar un gòto de Durel, che da 'ste parti l'è veramente bòn e par ci inveçe el vól passàr una giornada fora da le solite convièn presentarse a Terossa ne la quarta dominica de lujo par'édar l'Antico Palio dei Mussi.