Selva de Progno

SELVA DE PROGNO (Selva di progno) - in cimbro Brunge
Popolassión: 933 Altessa: 570 metri sóra el livèl del mar
Superfice: 41,34 chilometri quadri Comùni confinanti: Vèstena, Roarè Veronese, Velo Veronese, Badia Calavena, Ala TN, Crespadoro VI.

El teritorio del comune de Selva de Progno el se cata lóngo l'alta Val de Ilasi e finisse a nord ai pié del Monte Carega. Le frassioni jé Campofontana, San Bartolomeo de le Montagne o semplicemente San Bortolo e par finìr Giassa o Ljetzan 'ndóe riesse a sopravìvar l'antico dialéto todesco, conossù come "Taucias Gareida" parlado fin a un secolo fa da la popolassión locàl. Infati la zona de Selva de Progno (Brunge) la fa parte de 'n area de discrete dimensioni dei Lessini che storicamente, nel 1287, el Vescovo de Verona Bartolomeo de la Scala l'avéa concesso a dei boscaioli-cimbri "Tzimberer" originari del Sud Tirolo, par disboscàr in parte e abitarghe. Le contrà fondà dai Cimbri col tempo jè deventà 13 Comùni che i faséa parte del Vicariato de le Montagne. La vera e propia nàssita dei comuni l'è stà nel 1326 come dise un diploma de Cangrande, e in Epoca Viscontea, Selva risulta nel Vicariato sostituido nel 1815 dal "Distreto de la Montagna". Giazza risulta par la prima 'òlta nei documenti del 1409 mentre Campofontana e San Bortolo nel corso del XIV secolo. In pratica, la storia de 'sto comune, la va drio a quèla generàl dei Tredese Comùni passadi nel tempo sóto ai Visconti, che grassie a Caterina vedova de Gian Galeasso Visconti i à mantegnudo i privilegi Scaligeri, riconfermadi ànca dai Venessiani fin al 1797 quando l'è rivà Napoleón. Dopo i francesi jè rivà i austriaci ma no gh'è stà atenssión par i privilegi e la minoransa lenguistica e culturàl, provocando la scomparsa pian pian de la lengua cimbra a parte nel caso de la toponomastica, 'ndóe la vien ancora usà. Così ne la frassión de Giassa l'è stà creà el Museo Etnografico con una bèla biblioteca sul folclòr cimbro, atressadure, materiali fotografici e tuto quél che pól èssar utile par tegnér in vita 'sta lengua. Da segnalàr, sempre in stà frassión la cèsa parochiàl del '800 dedicà a San Giacòmo Magiòr costruida in sostitussión de quèla vècia del 1680. A Selva de Progno gh'è la cèsa dedicà a Santa Maria Sùnta costruida sóra a un tempio primitivo del XII secolo consacrà secondo tradissión da Papa Lucio III. De l'800 jè ànca le parochiàli de Campofontana costruida sóra 'na vècia cèsa del XVI secolo e quèla de San Bortolo sóra a 'n altra del XV secolo. Propio in 'sta ultima frassión gh'è el Museo dei Trombini 'ndóe podémo'édar magnifici esemplari de "Trombini" ciamadi ànca "Pistoni" o "S-ciopo da Sagra", arma a avancarica utilisà dai "Trombonieri" par momenti significativi ne le feste paesane e ne le sagre. bisògna far un salto sicuramente a la Sagra dei Trombini e dei Pistonieri de San Bortolo, con benedissión dei trombonieri e de le armi, seguida da una magnifica esibissión 'ndóe i vien sparadi grossi colpi a salve che i te fa tremàr i denti. Tra le curiosità, Campofontana pól fregiarse del titolo de çentro abitado piassé alto de la provincia Veronese con i so 1223 metri sóra el livèl del mar. E par finìr ne resta che far un giro par le contrà tra el verde dei pascoli o par sentieri, amirando testimonianse de arte popolar religiosa con colenete e capitei scolpidi su la pièra, sensa contàr numaròse case con piture murali costruide secondo el metodo cimbro o in mèso a 'na splendida natura incontaminada dei grandi boschi, fasendo magari quatro passi in Val Frasele e ne la Val de Reólto.