El Filò Una de le tradissioni piassè antiche e importanti del veronese, l'éra quéla nel periodo invernàl, de catàrse a la sera, dopo disnàr, ne le stàle "a far filò", 'ndóe un tempo faméie, corteséle o contrà intiére, dal nono al neódo, i ciacolàva al ciàro de 'na lintèrna
Una de le tradissioni piassè antiche e importanti del veronese, l'éra quéla nel periodo invernàl, de catàrse a la sera, dopo disnàr, ne le stàle "a far filò", 'ndóe un tempo faméie, corteséle o contrà intiére, dal nono al neódo, i ciacolàva al ciàro de 'na lintèrna a oio (petrolio o lardo masenà fin). El termine "filò" dovarìa vègnar da "filàr", el laóro che le dòne faséa d'inverno nele stale da la Montagna a la Bassa, nel tempo deventà momento comunitario de importansa incredibile; se diséa el Rosario o magari le notissie del paése, se ciacolàva co' el to vissìn de casa, se sparlaciàva mal de qualchedùn e i più vèci i contàva le storie tramandà dai noni se noni, da generassioni, storie vere o fantastiche. Questo l'éra el "filossàr", far filò, in pratica la Tradissión "oràle" a vóçe.
| Noèle Veronesi |
NOÈLE VERONESI DE ARRIGO BALLADORO
El grande Arrigo Balladoro uno dei più grandi folcloristi veronesi, tra l'800 e 'l 900 l'è riussì a catàr tante testimonianse de la tradissión popolàr veronese. Le noèle no j-è longhe come le fòle e le g'à fantasia o le parla de robe vere o magari utilisà par tór par el cul qualchedùn. La noèla te podéi catàrla in forma de prosa no solo in Italia ma anca in Europa.... Noèle veronesi
|
| Vilóte Veronesi |
LE VILÒTE DE PIÉRO CALIARI
La vilòta in origine l'èra un testo curto ma poetico-popolàr, pién de sentimento e de malinconia, formà da una quartina o una sestina che nel tempo l'è deventà piassè longa co el "nio" che'l seràva el componimento. Vegnéa cantà a tri o quatro voçi con movimenti de imitassión e cambi de passo co' el stesso ritmo. Nata nel XV° secolo in Friuli, nel tempo l'è andà par tuto el nord Italia cambiando de significà. Ne l'800 el grande Piéro Caliari folclorista amigo del famoso Balladoro l'è riussì a catàr de le testimonianse nel veronese Pojàn, Quinto, Novàje, Sezàn e in altri paesi de la Valpantena, Valpolesèla, Zevio, Concamarise, Minerbe... Le Vilóte veronesi
|
| Fòle Veronesi |
FÒLE VERONESI
Ne le lónghe sere de inverno ne le stàle o denànsi a un camìn, se contàva le fòle, 'ndóe te podéi catàr tuta la faméia, dal bòcia al nono. Le fòle vegnéa tramandà de pare in fiól e podéa cambiàr de contrà in contrà a seconda de ci te le contàva. Ne le contrà de la montagna veronese te podéi scoltàr fòle de Fade, Anguàne, Strìe, Orchi o del Bisso-galéto o del Diàolo, ndóe la fantasia l'éra sensa fine.... Fòle veronesi
|
